Çocuk Gelişiminde Kilometre Taşları

Hiçbir çocuk diğeriyle tıpa tıp aynı gelişim hızını göstermez. Her çocuk biriciktir ve kendine ait bir gelişim hızı vardır. Bununla birlikte, çocukların çoğunun belirli beceri ve davranışlara ulaştığı, belirlenmiş gelişim aralıkları bulunmaktadır. Çocuklar gelişimin bu kilometre taşlarına beklenen zaman aralığı içinde ulaşmadığı zaman gelişimsel gecikmeden şüphelenilebilir. Örneğin çoğu çocuk 9‒15. aylar arasında yürümeye başlar. Bir çocuk 13. ayına gelmişse ve hâlâ emekliyorsa ya da koltuğa, masaya vs. tutunarak sıralıyorsa endişelenmeye gerek yoktur. Yürümek için gerekli becerileri kazanmıştır ve kısa bir süre sonra yürüyecektir. Ancak 19 aylık olduğu hâlde herhangi bir yürüme belirtisi göstermeyen bir çocuğun, çocuk doktoruna götürülmesi ve tıbbi ya da gelişimsel bir probleminin bulunmadığına emin olunması gerekir.

Bazı çocukların da beklenen yaş aralığından daha önce, belirli beceri ve davranışları düzenli olarak geliştirdikleri görülür. Eğer bir çocuk beklenen zaman çerçevesinden daha önce söz konusu gelişimi gösteriyorsa çocuğun yaşının ilerisinde, parlak ya da üstün yetenekli olma ihtimali yüksektir. Bu çocukların gelişiminin yakından takip edilmesi, erken gelişen becerilerin desteklenebileceği ortamların çocuklara sağlanması önemlidir.

Gelişimi Destekleyen Etkenler

• Çocuğa sevgi, bakım, güvenlik ve kabul gösterilmesi
• Bol malzemeyle zenginleştirilmiş uyarıcı bir ortam
• Yeterli beslenme
• Kendi gelişimi ve hayatıyla ilgili konularda katılım fırsatları verilmesi (dinlemek, düşünce ve görüşlerine saygı göstermek, karar verme sürecine dâhil etmek vb.)
• Çocukla nitelikli etkileşime girilmesi (konuşmak, birlikte oyun oynamak, beraber yemek yemek, kitap okumak vb.)
• İyi bir eğitim
• Yaşına uygun oyuncak, eğitim materyalleri ve kitaplar sunulması

Gelişimi Engelleyen Etkenler

• Çocuğun aile tarafından ihmali ve reddedilmesi
• Monoton ya da uyarıcı olmayan, çocuğa çeşitli zengin seçeneklerin sunulmadığı ortam
• Yetersiz ya da aşırı beslenme
• Katılıma imkân vermeyen ve açık olmayan bir çevre
• Çocukla etkileşime girilmemesi, anne babanın çocuğa bunun için zaman ayırmaması
• İstismara açık, olumsuz ev koşulları ve buna bağlı olarak çocuğun yaşamını sürdürmek için çoğunlukla mücadele etmek zorunda kalması
• Oyun oynamak ya da kültürel etkinliklere katılmak için fırsat sunulmaması

Kaynak: www.aep.gov.tr Hayatın İlk Çeyreği – Aile Eğitim Programı